Trong sinh hoạt gia đình hay sản xuất công nghiệp, việc sử dụng thiết bị điện là điều không thể thiếu. Tuy nhiên, nếu không được sử dụng và bảo trì đúng cách, các thiết bị này có thể gặp nhiều sự cố, gây ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Vậy các lỗi thường gặp khi sử dụng thiết bị điện và cách khắc phục là gì? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết để chủ động xử lý kịp thời, đảm bảo thiết bị hoạt động bền bỉ và an toàn.
Lỗi thiết bị không hoạt động hoặc mất nguồn
Đây là lỗi phổ biến và dễ gặp nhất trong quá trình sử dụng thiết bị điện, từ thiết bị gia dụng đơn giản đến hệ thống công nghiệp phức tạp.
Nguyên nhân gây mất nguồn hoặc không hoạt động
Một số nguyên nhân thường thấy bao gồm:
-
Nguồn điện bị ngắt hoặc aptomat tự động nhảy do quá tải
-
Dây điện bị đứt ngầm hoặc đầu cắm lỏng
-
Công tắc hư hỏng, tiếp điểm bị mòn
-
Thiết bị bên trong như motor, tụ điện bị cháy
Dấu hiệu nhận biết lỗi
-
Thiết bị không phản hồi khi bật công tắc
-
Không có đèn báo hoặc tiếng hoạt động
-
Aptomat nhảy ngay sau khi bật thiết bị
Cách khắc phục an toàn và hiệu quả
-
Kiểm tra nguồn điện và aptomat tổng
-
Dùng bút thử điện để kiểm tra có điện vào thiết bị hay không
-
Kiểm tra dây điện, phích cắm có bị đứt, cháy hay lỏng không
-
Nếu là thiết bị máy móc, nên gọi thợ kỹ thuật kiểm tra motor, tụ, mạch điều khiển
Lỗi rò rỉ điện, chạm điện gây nguy hiểm
Rò điện là một trong những lỗi nghiêm trọng và nguy hiểm nhất khi sử dụng thiết bị điện, có thể dẫn đến cháy nổ hoặc giật điện nếu không xử lý kịp thời.
Dấu hiệu cảnh báo rò điện
-
Có cảm giác tê tay khi chạm vào thiết bị
-
Mạch điện bị rò rỉ gây nhảy aptomat chống giật
-
Có tia lửa nhỏ hoặc âm thanh lẹt xẹt bất thường
Nguyên nhân gây rò điện
-
Thiết bị bị hở mạch, nứt vỏ, ẩm nước
-
Dây điện bị tróc vỏ hoặc đấu nối sai kỹ thuật
-
Không có hệ thống tiếp địa an toàn
-
Cầu dao chống rò điện (ELCB) không hoạt động
Giải pháp xử lý tình trạng rò điện
-
Ngưng sử dụng thiết bị ngay lập tức và rút điện
-
Kiểm tra lớp cách điện, dây dẫn, phích cắm
-
Đảm bảo thiết bị có tiếp địa và lắp aptomat chống giật
-
Nếu không xác định được nguyên nhân, nên nhờ thợ điện có chuyên môn kiểm tra
Thiết bị phát nhiệt bất thường, có mùi khét
Hiện tượng thiết bị bị nóng, phát ra mùi lạ là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ cháy nổ do chập điện, đứt linh kiện hoặc quá tải hệ thống.
Dấu hiệu nhận biết thiết bị phát nhiệt nguy hiểm
-
Bề mặt thiết bị nóng bất thường dù mới sử dụng
-
Có mùi khét từ nhựa hoặc dây điện cháy
-
Khói nhẹ thoát ra từ lỗ thông gió của thiết bị
Nguyên nhân khiến thiết bị bị nóng
-
Hoạt động quá công suất thiết kế
-
Quạt tản nhiệt không hoạt động (ở tivi, máy tính, đầu phát…)
-
Bụi bẩn bám dày làm nghẹt khe tản nhiệt
-
Các tụ điện, bo mạch bị chập mạch
Biện pháp khắc phục kịp thời
-
Tắt thiết bị và rút điện ngay khi phát hiện mùi khét
-
Làm sạch khe tản nhiệt, kiểm tra quạt gió
-
Không dùng thiết bị ở nơi kín gió hoặc quá nóng
-
Gọi kỹ thuật viên sửa chữa nếu thiết bị tiếp tục nóng sau khi vệ sinh
Lỗi chập cháy, nổ cầu dao hoặc cháy dây dẫn
Đây là tình trạng nguy hiểm có thể gây cháy nhà, cháy xưởng nếu không kiểm soát từ đầu. Lỗi này thường do đấu nối sai kỹ thuật hoặc quá tải dây dẫn.
Nguyên nhân dẫn đến chập cháy
-
Dây điện nhỏ hơn công suất sử dụng thực tế
-
Đấu nối dây sai cực hoặc tiếp xúc kém
-
Thiết bị không có cầu chì, aptomat bảo vệ
-
Đặt ổ điện, thiết bị gần nguồn nước hoặc nơi ẩm
Dấu hiệu dễ nhận biết
-
Mùi khét nồng, bốc khói đen từ ổ điện
-
Aptomat nhảy liên tục khi thiết bị hoạt động
-
Dây điện bị nóng, mềm, chảy lớp vỏ nhựa
Hướng xử lý và phòng ngừa chập cháy
-
Ngắt nguồn điện tổng khi phát hiện hiện tượng chập cháy
-
Sử dụng dây dẫn đúng tiết diện, chịu tải phù hợp
-
Lắp aptomat, cầu chì và thiết bị chống giật đúng vị trí
-
Không sử dụng thiết bị ở nơi ẩm ướt, gần nước
Lỗi thiết bị tiêu thụ điện năng bất thường
Thiết bị điện hoạt động nhưng tiêu thụ điện vượt mức, gây tốn kém chi phí hàng tháng mà người dùng khó phát hiện nếu không theo dõi thường xuyên.
Cách nhận biết thiết bị tiêu thụ điện cao
-
Hóa đơn tiền điện tăng đột ngột dù thói quen sinh hoạt không thay đổi
-
Thiết bị hoạt động yếu, không hiệu quả nhưng điện vẫn tiêu hao nhiều
-
Thiết bị vẫn tiêu thụ điện ở chế độ chờ (standby)
Nguyên nhân gây tiêu hao điện năng
-
Thiết bị cũ, hiệu suất thấp, không có công nghệ tiết kiệm điện
-
Cắm sạc điện thoại, máy tính cả ngày không sử dụng
-
Thiết bị vẫn cắm điện dù không dùng, gây rò rỉ dòng
Cách tiết kiệm điện hiệu quả
-
Thay thế bằng thiết bị tiết kiệm điện (Inverter, LED…)
-
Rút điện thiết bị sau khi sử dụng xong
-
Dùng ổ cắm thông minh có hẹn giờ, cảm biến chuyển động
-
Theo dõi lượng tiêu thụ điện bằng thiết bị đo hoặc app quản lý điện
Thiết bị phát tiếng ồn lớn, rung lắc khi hoạt động
Tiếng ồn từ các thiết bị như máy giặt, tủ lạnh, quạt máy, máy bơm… không chỉ gây khó chịu mà còn là dấu hiệu thiết bị đang gặp sự cố kỹ thuật.
Dấu hiệu cần lưu ý
-
Thiết bị phát ra tiếng lạch cạch, kêu to khác thường
-
Máy rung mạnh hoặc rung lệch, mất thăng bằng
-
Quạt quay chậm, phát ra tiếng cọ sát
Nguyên nhân gây tiếng ồn, rung lắc
-
Quạt bị bụi bẩn, khô dầu bôi trơn
-
Linh kiện bên trong lỏng lẻo hoặc mòn
-
Đặt thiết bị trên bề mặt không phẳng
Cách khắc phục tiếng ồn hiệu quả
-
Làm sạch cánh quạt, motor và tra dầu định kỳ
-
Kiểm tra, siết chặt các ốc vít, giá đỡ bên trong
-
Đặt thiết bị trên mặt phẳng chắc chắn, tránh kê bằng vật tạm
Cách bảo trì, vệ sinh thiết bị điện đúng kỹ thuật
Để hạn chế các lỗi thường gặp, người dùng nên thực hiện bảo trì và vệ sinh định kỳ nhằm giữ thiết bị hoạt động ổn định và an toàn.
Thời gian và tần suất bảo trì
-
Thiết bị sử dụng thường xuyên: kiểm tra 3–6 tháng/lần
-
Máy móc công nghiệp: cần lập lịch bảo trì chi tiết theo quy chuẩn
-
Đèn chiếu sáng, quạt, bếp điện… nên vệ sinh hàng tháng
Các khu vực cần vệ sinh kỹ
-
Cánh quạt, khe tản nhiệt, bộ lọc bụi
-
Phích cắm, ổ điện, công tắc và dây dẫn
-
Mạch điều khiển (nếu có thể tháo rời, không dính nước)
Lưu ý an toàn khi bảo trì
-
Rút điện trước khi thao tác vệ sinh hoặc sửa chữa
-
Không dùng nước trực tiếp lau chùi bo mạch
-
Dùng chổi mềm, khăn khô, dung dịch chuyên dụng để làm sạch
Trên đây là tổng hợp các lỗi thường gặp khi sử dụng thiết bị điện và cách khắc phục hiệu quả, an toàn. Thiết bị điện ngày càng hiện đại nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu sử dụng không đúng cách. Người dùng nên trang bị kiến thức cơ bản về điện, thường xuyên kiểm tra thiết bị và gọi thợ sửa chữa khi có dấu hiệu bất thường. Việc chủ động bảo trì, nâng cấp thiết bị và sử dụng thiết bị tiết kiệm điện không chỉ giúp giảm chi phí mà còn đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình.
