Thiết bị điện trong nhà như quạt, máy lạnh, tủ lạnh, lò vi sóng hay ổ cắm là những vật dụng quen thuộc gắn liền với đời sống hằng ngày. Tuy nhiên, qua thời gian sử dụng, các thiết bị này có thể xuống cấp, hư hỏng hoặc hoạt động kém hiệu quả. Khi đó, việc bảo trì và sửa chữa đúng cách sẽ giúp tăng tuổi thọ thiết bị, tiết kiệm chi phí thay thế và đảm bảo an toàn cho người dùng.
Bảo trì và sửa chữa thiết bị điện tại nhà là việc cần làm định kỳ, nhưng không phải ai cũng nắm rõ những điều cần lưu ý khi thực hiện. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa thiết bị điện sao cho an toàn và hiệu quả.
Vì sao cần bảo trì và sửa chữa thiết bị điện định kỳ?
Giúp thiết bị hoạt động ổn định hơn
Việc bảo trì định kỳ giúp loại bỏ bụi bẩn, kiểm tra các linh kiện và điều chỉnh lại các thông số vận hành. Nhờ đó, thiết bị hoạt động trơn tru hơn, ít bị ngắt đột ngột hoặc quá tải khi sử dụng lâu.
Kéo dài tuổi thọ thiết bị
Một thiết bị được vệ sinh, tra dầu hoặc thay thế linh kiện đúng thời điểm sẽ hoạt động bền bỉ hơn. Bảo trì đúng cách làm giảm hao mòn, hạn chế tình trạng chập cháy hoặc hư hỏng toàn bộ mạch điện bên trong.
Tiết kiệm chi phí sửa chữa lớn
Thay vì chờ thiết bị hư hoàn toàn mới sửa, việc kiểm tra sớm giúp phát hiện lỗi nhỏ để khắc phục kịp thời. Nhờ vậy, bạn tiết kiệm được chi phí thay mới thiết bị hoặc thuê dịch vụ sửa chữa khẩn cấp.
Các thiết bị điện cần được bảo trì thường xuyên
Quạt điện, máy lạnh
Đây là những thiết bị hoạt động liên tục trong mùa nóng. Cần vệ sinh cánh quạt, màng lọc bụi và tra dầu motor. Với máy lạnh, nên bảo dưỡng định kỳ 3-6 tháng để đảm bảo khả năng làm lạnh và tiết kiệm điện.
Lò vi sóng, nồi cơm điện
Các thiết bị nhà bếp nếu không vệ sinh thường xuyên dễ bị đóng mỡ, bám cặn làm giảm hiệu suất. Nên kiểm tra phần phát nhiệt, mâm xoay và dây nguồn để tránh cháy nổ do sử dụng lâu ngày.
Ổ cắm, công tắc điện
Ổ cắm và công tắc điện dễ bị lỏng, chảy nhựa nếu tiếp xúc kém hoặc cắm quá tải. Cần kiểm tra định kỳ độ bám của phích cắm, vệ sinh sạch bụi và thay mới khi có dấu hiệu hư hỏng.
Những lưu ý khi tự bảo trì thiết bị điện tại nhà
Ngắt nguồn điện trước khi thao tác
Trước khi chạm vào bất kỳ thiết bị nào, hãy chắc chắn bạn đã ngắt điện bằng cách rút phích cắm hoặc tắt cầu dao. Điều này cực kỳ quan trọng để tránh nguy cơ bị giật điện khi sửa chữa.
Sử dụng công cụ cách điện
Luôn sử dụng tua vít, kìm, dao hoặc thiết bị chuyên dụng có tay cầm cách điện. Tránh dùng các vật dụng kim loại thông thường để tháo lắp linh kiện vì có thể dẫn điện gây nguy hiểm.
Không can thiệp sâu nếu không có chuyên môn
Nếu bạn không rành về điện tử, đừng cố gắng sửa mạch điều khiển, board điện tử hoặc tụ điện. Thay vào đó, nên gọi thợ điện chuyên nghiệp để tránh làm thiết bị hỏng nặng hơn hoặc gây tai nạn.
Khi nào nên gọi thợ sửa chữa chuyên nghiệp?
Thiết bị không lên nguồn dù đã cắm điện
Trường hợp này có thể liên quan đến nguồn điện hoặc mạch bên trong. Nếu đã kiểm tra dây nguồn và ổ cắm không có vấn đề nhưng thiết bị vẫn không hoạt động, bạn nên nhờ đến kỹ thuật viên để kiểm tra sâu.
Có mùi khét hoặc tia lửa khi hoạt động
Nếu thiết bị phát ra mùi khét hoặc có hiện tượng chập điện, cần ngừng sử dụng ngay lập tức. Những tình huống như vậy rất dễ dẫn đến cháy nổ, tuyệt đối không nên tự xử lý tại nhà.
Không thể xác định lỗi
Có nhiều thiết bị điện có bảng mạch phức tạp, cần thiết bị đo điện chuyên dụng để chẩn đoán lỗi. Nếu bạn không thể xác định lỗi hoặc đoán sai nguyên nhân, việc tự sửa chữa có thể khiến hư hỏng nghiêm trọng hơn.
Các bước bảo trì thiết bị điện cơ bản
Vệ sinh ngoài và bên trong
Dùng khăn khô hoặc chổi mềm để lau bụi bám bên ngoài thiết bị. Với quạt hay máy lạnh, có thể tháo nắp bảo vệ để vệ sinh lưới lọc. Tuyệt đối không dùng nước xịt trực tiếp lên bo mạch hoặc động cơ.
Kiểm tra dây điện và đầu nối
Dây nguồn bị nứt, lỏng hoặc cháy xém nên được thay thế ngay. Đầu nối giữa các linh kiện phải chắc chắn, không bị rỉ sét hoặc đứt gãy. Các ổ cắm cần kiểm tra độ bám của chấu tiếp xúc.
Thay thế linh kiện nhỏ
Một số thiết bị như cầu chì, công tắc, phím bấm, dây nguồn có thể thay thế dễ dàng. Tuy nhiên, cần đảm bảo mua đúng linh kiện tương thích với thiết bị đang sử dụng để tránh sai điện áp.
Các lỗi thường gặp khi thiết bị điện bị hỏng
Thiết bị không hoạt động hoặc chập chờn
Nguyên nhân có thể do dây nguồn bị đứt, cầu chì cháy, mạch điều khiển lỗi hoặc công tắc hư. Bạn có thể thử thay dây, kiểm tra ổ cắm hoặc đo điện áp nếu có thiết bị hỗ trợ.
Thiết bị bị nóng hoặc gây tiếng kêu lạ
Động cơ hoặc mạch điện bên trong quá tải có thể khiến thiết bị bị nóng nhanh. Tiếng kêu thường là do ổ trục mòn, thiếu dầu bôi trơn hoặc cánh quạt va chạm. Cần ngừng sử dụng ngay để kiểm tra.
Thiết bị rò điện
Nếu bạn cảm thấy bị giật nhẹ khi chạm vào vỏ thiết bị, rất có thể lớp cách điện bị rò hoặc dây nối đất không đạt tiêu chuẩn. Trong trường hợp này nên ngừng sử dụng ngay và nhờ thợ điện kiểm tra toàn bộ hệ thống.
Những sai lầm cần tránh khi sửa thiết bị điện tại nhà
Cắm thử khi chưa ráp đúng
Không nên thử cắm điện khi thiết bị chưa lắp ráp hoàn chỉnh vì có thể gây chập cháy, đặc biệt nếu tay bạn đang tiếp xúc với các linh kiện bên trong. Luôn kiểm tra kỹ trước khi cấp điện trở lại.
Dùng linh kiện thay thế không đúng chuẩn
Việc dùng tụ điện, cầu chì hoặc dây điện sai công suất có thể khiến thiết bị không hoạt động đúng cách, thậm chí làm hư hại bo mạch hoặc gây cháy nổ. Luôn tra mã thiết bị trước khi thay linh kiện.
Không đọc hướng dẫn sử dụng
Mỗi thiết bị đều có tài liệu đi kèm hoặc dán nhãn thông số kỹ thuật. Việc bỏ qua hướng dẫn khiến bạn không nắm rõ cách tháo lắp, nguồn điện phù hợp hoặc giới hạn công suất cho phép.
Mẹo để kéo dài tuổi thọ thiết bị điện trong nhà
Tránh dùng thiết bị quá tải
Đừng cắm quá nhiều thiết bị vào cùng một ổ cắm. Nên tắt các thiết bị không cần thiết khi không sử dụng để giảm tải cho hệ thống điện và tránh nóng máy.
Vệ sinh định kỳ
Việc lau chùi bụi bẩn, kiểm tra ổ cắm và thông gió cho các thiết bị giúp chúng tỏa nhiệt tốt hơn. Đặc biệt với các thiết bị có quạt tản nhiệt như máy tính, đầu đĩa, nên vệ sinh ít nhất mỗi 3 tháng.
Sử dụng ổn áp nếu cần
Khi điện áp nơi bạn ở không ổn định, hãy cân nhắc lắp thêm ổn áp để bảo vệ thiết bị điện. Sự thay đổi đột ngột của dòng điện dễ làm cháy board mạch hoặc tụ điện.
Bảo trì và sửa chữa thiết bị điện tại nhà là việc nên thực hiện thường xuyên để đảm bảo an toàn và kéo dài tuổi thọ cho thiết bị. Tuy nhiên, không phải lỗi nào cũng nên tự khắc phục. Nếu không có chuyên môn, hãy nhờ thợ sửa điện có kinh nghiệm hỗ trợ để tránh tai nạn hoặc làm hư hại nghiêm trọng hơn.
Hiểu đúng, làm đúng và đảm bảo an toàn khi thao tác là nguyên tắc vàng trong việc chăm sóc thiết bị điện gia đình. Đừng bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo nhỏ vì đó có thể là nguyên nhân dẫn đến những sự cố lớn nếu không xử lý kịp thời.
